Wat is het fijn, vast te stellen dat Paul Van Gysegem een nieuwe plaat gemaakt heeft! Dat is namelijk niet iets, wat hij om de paar kaar doet: in bijna een halve eeuw, zijn de releases met zijn naam erop, op de vingers van één hand te tellen en toch is hij zowat de deken van de vrije jazz in onze contreien. Hij heeft ongeveer alles en iedereen begeleid, van overal ter wereld en voor jonge muzikanten is zijn werk een ijkpunt, een instituut en met deze plaat bewijst hij alweer hoe terecht die reputatie is. Free jazz, of improvisatie) jazz is werkelijk alleen voor de allergrootsten weggelegd en misschien ligt het daaraan, dat de muziek weleens als “moeilijk” of “hermetisch” weggezet wordt. Ik ga mezelf absoluut niet tot kenner uitroepen, maar mettertijd heb ik wel geleerd dat, naast het technisch vernuft van de uzikant, er voor de luisteraar eigenlijk alleen een “open oor” nodig is om van het genre te kunnen genieten.

Van Gysegem kent zowat de hele wereldscène in zijn vakgebied en dus is het nauwelijks te verwonderen, dat hij, voor de residentie, waar deze plaat het resultaat van is, een kwartet geweldige collega’s wis te strikken om met hem mee te gaan naar het Peltse Dommelhof en daar een week lang op zoek te gaan naar wat vrije improvisatie vandaag zou kunnen betekenen. Naast Van Gysegem zelf en zijn bas, horen we hier dus Cel Overberghe op saxen, de herrezen Patrick De Groote op trompet en flügelhorn, Erik Vermeulen op piano en zijn kompaan Marek Patrman op percussie en één keertje ook op trompet. Dat is een verzameling talent, waar je als luisteraar al bij voorbaat je petje voor afneemt, maar, zodra je de plaat een paar keer gehoord hebt, kun je niet anders dan daar een paar diepe buigingen aan toevoegen.

De kunde van die heren en hun vermogen om wat in hen opkomt ogenblikkelijk in klanken om te zetten, zijn simpelweg indrukwekkend en iets zegt me, dat zulks goeddeels te danken is aan wat je “ervaring” zou kunnen noemen, of “bevrijding”: je hoort en voelt dat dit gezelschap geen vaststaand kader nodig heeft, geen conventies behoeft, om de muziek, inclusief de stiltes, voor zich te laten spreken: elke noot, die de vijf produceren wordt door de anderen met liefde en respect ontvangen en behandeld. De vijf voelen kennelijk ook geen enkele behoefte om individueel te schitteren, al bevat de plaat menig moment, waarop één van hen, of een paar, de ruimte krijgt en inneemt, om geraffineerde en inventieve solo’s neer te zetten, die nochtans nergens het collectieve opzet verstoren. Deze heren communiceren via hun muziek in een taal die je misschien niet bij aanvang beheerst, maar die, na een paar luisterbeurten, helemaal open plooit en niet alleen vernuftig klinkt, maar, jawel, maturiteit en doorleefdheid etaleert.

Acht nummers maken van deze 50 minuten durende verzameling muziekjes een heuse luisterervaring, die misschien ongebruikelijk is in haar vorm, maar net daardoor, of alleszins mede daardoor, bijzonder klinkt en naar (veel) meer doet verlangen. Er zijn best wel wat stukjes op het web terug te vinden, die je een idee kunnen geven van wat de hele plaat voorstelt. Ik zou u aanraden bij opener “Haaks” of bij de afsluitende titeltrack. Wil u echt het neusje van de zalm, zoek dan even “Melancholia (for Joske)” op en dompel jezelf onder in het bijzondere universum van een kwintet dat, zo helemaal aan het begin van dit jaar, een waar meesterwerk neerzet. Paul Van Gysegem is 85 en vijfentachtig is prachtig!

(Dani Heyvaert)

Cel Overberghe - tenor and soprano saxophone
Patrick De Groote - trumpet & Flügelhorn
Erik Vermeulen - piano
Paul Van Gysegem - double bass
Marek Patrman - percussion